■ غلط دیکته‏ای که تازه به بازار نیآمده! بخش عمومی

غلط دیکته‏ای که تازه به بازار نیآمده!
می‏دانیم که «ه» و «ـه» در زبان محاوره ای بدل از «هست» یا «است» به‏کار می‏روند، که بنا به حرف آخر واژه‏ی انتهای جمله، تغییر می‏کنند. به مثال‏های زیر بنگرید:

«این شهر خیلی آباده» = «این شهر خیلی آباد است».
«امروز هوا گرمه» = «امروز هوا گرم است».

حال اگر واژه‏ای به حرف «الف»، «و» و «ـه» پایان پذیرد، در زبان فارسی دو روش برای افزودن «ـه» داریم: یک – چه در زبان محاوره‏ای چه در نوشتاری، از واژه‏ی «است / ست» استفاده می‏کنیم. دو - در زبان محاوره‏ای پیش از «ـه»، «ئـ» می‏آوریم و به صورت «ئه» می‏نویسیم. نمونه های زیر را ببینید:

«این نقاشی ِپانته‏آست»(محاوره‏ای و نوشتاری)
یا «این نقاشی پانته‏آئه»(محاوره‏ای)

«این حالت تو به خاطر گرماست»(محاوره‏ای و نوشتاری)
«این حالت تو به خاطر گرمائه»(محاوره ای)

«این درخت هلوست»
«این درخت هلوئه»

«پدرم خانه‏ست» یا «پدرم خونه ست»(محواره‏ای و نوشتاری)
«پدرم خونئه»(محاوره‏ای)

«این باد پنکه‏ست»(محاوره‏ای و نوشتاری)
«این باد پنکئه»(محاوره‏ای)

همانطور که دیدید «ـه»ی خود واژه در حالتی که «ئـ» به انتهای آن می‏افزاییم، حذف می‏شود.

کاربرد برای راحتی گفتار:
جایگزینی به عنوان حرف آخر فعل سوم شخص
در این کاربرد برای راحتی در گفتار، حرف «د» در پایان فعل سوم شخص به «ه» و «ـه» تبدیل می‏شود. مانند:

«این غذا رو دوست داره»
«باید بهش عادت کنه»

کاربرد «ه» و «ـه» برای تصغیر

گاهی افزودن «ه» و «ـه» به یک نام در زبان محاوره‏ای کاربرد «ک» در فارسی را دارد و برای کوچک کردن (بی اهمیت جلوه دادن) به کار می‏رود. (از آنجایی که این «ک» را «کاف تصغیر» می‏نامند شاید بتوان «ه» و «هـ» را در کاربردی این چنینی «ها» تصغیر نام نهاد.) مثال زیر را ببینید:

این مرده کیه؟ (محاوره ای) = این مردک کیست؟ (نوشتاری)

کاربرد برای اشاره به موردی خاص
تنها در زبان محاوره‏ای برای اشاره به موردی خاصی «ه» و «هـ» را به پایان نام می‏افزایند. مانند:

این دفتره (اشاره) با اون دفتره (اشاره) فرق داره (جایگزینی).
این خونهه (اشاره) از اون خونهه (اشاره) بزرگ‏تره (هست).
اون ماهیه (مورد اشاره) بزرگ تره (هست)